Ik heb dit gedicht eigenlijk nooit ‘opgeschreven’. Dus dat ga ik nu doen, voor ‘mijn eigen administratie’.

Het Gouden Kalf

Zijn wij niet allemaal

slaven van het grootkapitaal?

Niet heel, maar half half

dansend rond het Gouden Kalf

Onderweg naar Babylon.

En wie wijst ons de weg?

Dat is het zwaard van Damocles.

Ik zit in quarantaine, ik zeg het zonder gene

Meer tijd dan geld, en zoveel doe ik niet

De spierpijn wisselt zich af met de migraine

Dankzij corona ben ik praktisch heremiet

 

Ik kijk graag naar vogelaars

Hoe ze sluipen door het gras

hoe zich met zachte pas

een grote passie openbaart

 

Naar hoe ze alles determineren

Daarna de vogels registreren

Met zachte tred en goed gemoed

zoals een vogelaar dat doet

 

Kijkend naar vogelaars, wordt men een ervaring rijker

En wie de vogelaar niet ziet, die pakt zijn verrekijker

 

 

Ik schrijf graag lyrische poezie,

maar eigenlijk kan ik dat niet.

 

Meestal schrijf ik een absurde woordenbrij

Want de lyriek, die past niet echt bij mij

Ik probeer het, zit te duwen en te persen

wat ik ook probeer, het blijven lichte verzen

 

Is het iets uit mijn jeugd, of een sociaal defect?

Ach, lichte verzen zijn niet minder oprecht

Al mijden sommigen bewust het lichte vers

Misschien heeft de lyriek toch meer cachet

 

 

 

Hak de houten,

Splijt de zwammen,

Olie de machinerie

 

Ontsteek de vuren,

Laat water stromen,

Wrongel dan de brie

 

 

 

 

Legendes, mythen en sprookjes hebben ons tot op de dag van vandaag iets te zeggen. Sommige elementen zullen we vreemd vinden. We kunnen het niet plaatsen en laten het langs ons heen gaan. De psychologie die je in dit soort verhalen kan vinden is echter tijdloos.

Er is een verhaal dat mij erg aanspreekt. De origine is niet helemaal duidelijk, aangezien er ook verschillende versies van bestaan. Sommigen zeggen dat het een joodse origine heeft, maar er zijn ook Perzische Soefi dichters die soortgelijke verhalen hebben opgeschreven. Het thema en de boodschap zijn nagenoeg hetzelfde, soms is er in de versies een verschil van setting.

Het komt er op neer dat er een koning was die worstelde met depressies en somberheid. Een dienaar maakte in zijn opdracht een ring met een inscriptie die hem gelukkig zou maken in moeilijke tijden. Paradoxaal genoeg kon de tekst hem ook somber maken in goede tijden. De inscriptie op de ring had dat effect op hem. De tekst; This too shall pass.  (Dit verhaal is in de 19e eeuw bekend geworden in de Westerse wereld door een Engelse dichter,Edward FitzGerald)

In zware tijden kan deze tekst je opbeuren of je leed in perspectief zien. In goede tijden kan het misschien voor somberheid zorgen, maar ook voor dankbaarheid. Het kan een goede waarschuwing zijn tegen zelfgenoegzaamheid. Hoe vaak zitten we niet opgesloten in het moment? We denken in de goede tijden niet aan de slechte tijden, en in de slechte tijden niet aan de goede tijden. Het is logisch en begrijpelijk dat we als mens in een opwelling iets doen, en soms is het helaas ook onvermijdelijk. Soms denk ik wel eens dat we door de welvaart het lijden zijn verleerd. Paradoxaal genoeg heeft de welvaart in deze contreien een hoop lijden opgelost(grootschalige kindersterfte, hongersnood), maar een hoop ander lijden gecreëerd. Dat het leven niet altijd leuk of goed is, valt nog wel te dragen. Maar de gedachte dat alles maakbaar moet zijn, en leuk, en dat we dus onszelf en anderen continu voor de gek moeten houden, dat maakt het soms ondragelijk. Maar maatschappelijke attitudes veranderen, ten goede of ten slechte. This too shall pass.

Laatst las ik iets over Polen en Hongarije, en de geringe bereidheid die er in die landen zou zijn om islamitische immigranten op te nemen. Dan gaat het natuurlijk ook met name over de huidige immigratiegolf waar Europa sinds 2015 mee te maken heeft. In wat meer linkse kringen komt dan al snel het verwijt van ‘islamofobie’ om de hoek kijken. Op dat moment realiseerde ik mij dat ze in Centraal en Oost-Europa een hele andere geschiedenis hebben met de islam. Delen van Hongarije hebben tot het Ottomaanse Rijk behoord, evenals het grootste deel van de Balkan. Polen heeft oorlogen gevoerd met het Ottomaanse Rijk, en ook in Wenen zijn ze niet onbekend met de Ottomanen. De meeste moslims in Centraal en Oost-Europa zijn moslims die daar al eeuwen wonen, of altijd al gewoond hebben. De Bosniakken en een groot gedeelte van de Albanezen zijn met de komst van de Ottomanen overgegaan op de islam. De Tartaren in Polen en Wit-Rusland wonen al eeuwen in deze contreien. Al zijn er na de val van de Sovjet Unie wel immigranten naar Polen verhuisd, waarvan een deel islamitisch is.

In West-Europa komen de moslims grotendeels uit voormalige koloniën (Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, in mindere mate Nederland) , of zijn ze er als gastarbeiders of vluchtelingen gekomen (bijvoorbeeld in de Benelux en Duitsland). Ik vraag me af of dat ook niet voor een ander perspectief zorgt. West-Afrikanen en Noord-Afrikanen in Frankrijk kunnen hele legitieme grieven hebben wat betreft het koloniale verleden. Pakistani’s en mensen met roots in India en Bangladesh kunnen dat hebben tegenover het Verenigd Koninkrijk. In Nederland vormen de islamitische Molukkers, de islamitische Hindoestanen , Javanen en andere groepen in feite een minderheid in de Nederlandse moslimgemeenschap. De Marokkanen komen uit een voormalige Franse kolonie en het Ottomaanse Rijk was zelf expansief.

Wat overzeese gebieden betreft blijft de balans in Oost-Europa beperkt tot de Koerse koloniën in Tobago en Gambia(die het niet eens een decennium volhielden), en het ooit Russische Alaska.  Rusland heeft echter veel islamitische gebieden overheerst. In de 18e en 19e eeuw zijn grote delen van Centraal-Azië,  de Kaukasus, en de Krim aan het Russische Rijk ‘toegevoegd’. De gebieden in de Kaukasus werden afgesnoept van Perzië. De Georgiërs, Ossetiers en Armeniërs zijn natuurlijk christen, maar de volkeren uit Tsjetjenie en Dagestan zijn soennitische moslims, terwijl de Azeri’s sjiieten zijn. De Krim-Tartaren zijn natuurlijk ook soennieten.

Vanwaar deze opsomming zul je denken? Nou, dat zit zo. Ik denk dat de geschiedenis vaak bepaalt hoe we naar de toekomst kijken. Het is het enige wat we kennen ; het is ons referentiekader.  Al is dat soms relatief; niemand heeft het meer over de Franse Tijd in Nederland, hoewel we er wel veel aan te danken hebben. Maar zonder de Franse Tijd had Nederland er toch anders uit gezien. Landen als Servië en Griekenland hebben in zijn geheel tot het Ottomaanse Rijk gehoord. Bij de Grieks-Turkse verhoudingen speelt natuurlijk ook het Cyprus-dispuut. Ook mag niet onvermeld blijven dat er een genocide is geweest op Pontische Grieken(naast die op de Arameeërs en Armeniërs) en dat er in de jaren 50 een anti Griekse pogrom is geweest in Turkije. In deze gevallen zijn het christelijke volkeren die over heerst zijn door moslims. Ik kan me voorstellen dat dat voor een ander perspectief zorgt. De situatie voor christenen in het Midden Oosten(minderheden die hun geloof al beleden voor de opkomst van de islam en niks met kolonialisme te maken hebben) is op dit moment zacht gezegd precair. Hoe vaak mensen het ook hebben over islamofobie in het Westen; dat verbleekt bij de christofobie in het Midden Oosten. In het Westen worden er geen aanslagen gepleegd op moskeeen, zoals dat in het Midden Oosten wel op kerken gebeurd. Ik zou zelf ook geen aanslagen op moskeeën in het Westen willen, maar ik zou ook willen dat de aanslagen op de kerken in het Midden Oosten erkent worden voor wat ze zijn: bloedige onderdrukking.

In verschillende delen van de wereld zijn er culturen die waarde hechten aan een ‘kastenstelsel’. In delen van West Afrika en Centraal Afrika is dat vrij sterk. De twisten tussen de Hutu’s en de Tutsi’s vinden ook hun basis hier in. Het kolonialisme heeft de tegenstellingen sterk aangewakkerd, maar de onderverdeling in ‘klassen’ was er al voor de Europeanen aan de macht kwamen. Er is natuurlijk ook het traditionele kastenstelsel in India. Officieel afgeschaft in 1931, maar cultureel gezien nog springlevend. Ook op het hindoeistische Bali is er een vorm van een kastenstelsel.

Wat erg opvallend is in India is dat het onderverdelen in kasten niet alleen een religieuze component heeft, maar ook onder niet-hindoes in India invloed heeft. Zo is het niet ongewoon voor een christen of moslim in India om sterk waarde te hechtten aan ‘kastes’. Een interessante groep wat dat betreft, zijn de Thomaschristenen die vooral in  Kerala wonen, aan de Malabarkust.  Volgens de legende zou de apostel Thomas hun het Evangelie gebracht hebben. Of dit helemaal zo is, is twijfelachtig. Wat wel als een paal boven water staat, is dat het christendom in Zuid India oude papieren heeft, en er al was voor het kolonialisme. De Malabarkust was ook een gebied waar de handel welig tierde, dit zorgde ook voor allerlei contacten. Syrische missionarissen hebben flink veel missiewerk verricht in Azie, ze zijn zelfs tot China gekomen. Van de Nestoriaanse gemeenschap daar is niets meer over. Al is de Nestoriaanse Stele wel een interessant reliek. Het Syrische missiewerk in Kerala is nog tot op de dag vandaag te zien.                 De Thomaschristenen horen tot verschillende kerken, maar praktiseren in hun kerk allemaal een vorm van de Syrische liturgie. Toch zijn ze sterk ‘Hindoe’ qua cultuur.           De meeste voorouders van de Thomaschristenen behoorde tot een hogere kaste. Een deel zou zelfs tot de Brahmanen, een hoge kaste,  hebben gehoord.

Boeddha ageerde sterk tegen het rigide kastenstelsel. 1 van zijn uitspraken komt er op neer dat je geen brahmaan word door geboorte, maar door gedrag. Toch is het kastenstelsel als sociale stratificatie wel degelijk aanwezig onder boeddhisten.                 In landen als India en Nepal horen hindoes tot de meerderheid en zijn boeddhisten een minderheid. Het Newah volk, wat voornamelijk in de Kathmandu vallei in Nepal leeft, is voornamelijk hindoeistisch, maar heeft een boeddhistische minderheid. Het Newah volk heeft een bepaald kastensysteem wat op een bepaalde manier religie overstijgend is, omdat de boeddhisten van het Newah volk hier ook aan gebonden zijn. Dit terwijl Boeddha, nota bene in het huidige Nepal geboren, sterk ageerde tegen het kastenstelsel. In Nepal schijnt er ook een bepaalde mate van syncretisme te zijn; hindoeisme en boeddhisme lopen soms sterk in elkaar over. Dit zal waarschijnlijk ook één van de redenen zijn dat de boeddhisten ook gebonden zijn aan dit stelsel. Overigens zijn er ook verschillende ‘scholen’ van het boeddhisme in Nepal, waar de Newah variant er in feite maar 1 van is.

 

Als mensen het over ‘het Westen’ hebben, bedoelen ze daar over het algemeen niet 1 continent mee. Australië en Nieuw-Zeeland zullen als ‘westers’ worden gezien.Dit komt natuurlijk omdat het Britse koloniën waren, en omdat de meerderheid van de bevolking van deze landen bestaat uit mensen van Europese afkomst. Noord-Amerika, met landen als de VS en Canada , word als westers gezien om dezelfde redenen. Landen als Rusland en Turkije liggen deels op Europees grondgebied.Al is het Europese deel van Turkije minuscuul als je het vergelijkt met het Russische.Maar niemand zal deze landen als ‘westers’ zien.

Of mensen het nou leuk vinden of niet, het christendom heeft de culturen die als ‘westers’ worden gezien, wel beïnvloed.De geschiedenis kan lastig begrepen worden zonder enige basiskennis van het christendom.Juist omdat het in het verleden een hele prominente rol heeft gespeeld in het ‘westen’.Voor de Reformatie sprak men over ‘westers christendom’ en ‘oosters christendom’. Dit naar aanleiding van het schisma tussen de katholieke kerk en de oosters-orthodoxe kerk. Al is de oosters-orthodoxe kerk absoluut niet het enige voorbeeld van ‘oosters christendom’. De vraag is; hoe zijn de verschillen tussen het ‘westen’ en het ‘oosten’ ontstaan?

Toen het christendom begon te groeien, verspreidde het zich ook over meerdere gebieden. Van de liturgieën die in het ‘westen’ ontstonden, is de Romeinse het grootste. Er zijn ook wel wat kleinere westerse liturgieën, maar die hebben een vrij kleine rol. De oosterse riten zijn de Antiochische,de Chaldeeuwse,de Byzantijnse,de Alexandrijnse en de Armeense.

Het interessante is dat de scheiding tussen ‘westers’ en ‘oosters’ vaak door continenten heen liep. Of misschien is het beter om te zeggen; de scheiding die we tegenwoordig definiëren als ‘westers’ en ‘oosters’. Natuurlijk is dat in Europa zo. Het is ook nog terug te zien in de ‘grens’ tussen landen met een West-Slavische taal of een Oost-Slavische taal.Het loopt door het Zuid-Slavische taalgebied heen. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden. Wat mensen minder op het netvlies hebben is dat hetzelfde gold voor de delen van Afrika waar het vroege christendom wortel schoot.In wat tegenwoordig delen van Algerije, Tunesië en Libië zijn, was er een sterke christelijke traditie. Er zijn 3 pausen afkomstig uit deze regio. Ook heeft het kerkvaders als Cyprianus van Carthago en Augustinus van Hippo voortgebracht. Door allerlei redenen waar ik nu niet op in ga is het christendom nagenoeg verdwenen uit deze regio. In wat nu Egypte,Sudan, Ethiopië en Eritrea is ontstond er ook een sterke christelijke traditie, die door de Woestijnvaders de totstandkoming van het kloosterleven in zowel het ‘westen’ als het ‘oosten’ heeft beïnvloed.

Er zijn landen zoals de Filipijnen en Oost-Timor die overwegend katholiek zijn. Dit heeft natuurlijk te maken met de historische invloed van respectievelijk Spanje en Portugal in deze regio. Het christendom wat er word aangehangen put overduidelijk uit ‘westerse’ tradities. Het is voor de hand liggend dat cultuurverschillen een invloed hebben op de manier waarop het geloof beleden word, maar de vormen zijn hetzelfde als in het ‘westen’. In dit geval zijn de termen ‘west’ en ‘oost’ vrij verwarrend. Geografisch gezien is deze regio natuurlijk vele malen oostelijker dan oost Europa of het Midden Oosten. Het ligt oostelijker dan de gebieden waar het ‘oosters’ christendom het meeste aanhang heeft en is ontstaan.Toch is er niet veel ‘oosters’ aan hun liturgie.

Wat alles nog ingewikkelder maakt, zijn vormen van liturgische kruisbestuiving.Dit zie je sterk in het oosters-katholicisme.De vraag is dan; wat is oosters-katholicisme? Dit zijn kerken die de Paus als hun ‘hoofd’ erkennen en dus katholiek zijn, zij het met een andere liturgie. Hier kunnen veel redenen aan ten grondslag liggen, helaas ook politieke. Na het Tweede Vaticaans concilie zijn bijvoorbeeld veel ‘Roomse uitingen’ en tradities verwijderd uit de Oekrainse-Grieks-Katholieke Kerk’. Denk aan het rozenkransgebed in de parochie, en de Staties van het kruis, en het ontbreken van een iconostase(dat is een wand met iconen).De reden waarom de ‘Roomse’ invloeden werden teruggedrongen is omdat ze niet organisch zijn ontstaan in het verleden, maar eerder ‘opgelegd’.

Als we in Oekraïne blijven, dan zien we dat de lutherse kerk aldaar ook de Byzantijnse ritus gebruikt.Net als de Grieks-katholieke kerk en de orthodoxe kerken aldaar. Het lutheranisme is natuurlijk behoorlijk westers. De Byzantijnse ritus is dat niet. In Zuid India leven er ook gemeenschappen die er al in het vroege christendom waren. Zij hebben een Antiocheense of Chaldeeuwse ritus door missiewerk van Syrische christenen uit het Midden Oosten. Na contact met de Britten is een deel van deze groep christenen overgegaan op het protestantisme. Toch behielden ze bepaalde oosterse tradities.

Protestante missies in het Midden Oosten hebben er voor gezorgd dat er ook protestantse kerken zijn ontstaan. Dit is dus ‘westers’ christendom in ‘oosters’ gebied.’Westers’ en ‘Oosters’ zijn wat dat betreft verwarrende begrippen.

De steun van Amerikaanse evangelicalen aan Trump.

Vanmorgen hoorde ik een interview op Radio 1 met Robin de Wever over de steun van evangelicale christenen aan Trump. Het ging in het interview over de sterke eindtijdsverwachting van deze groep en de invloed die dat heeft op het Midden Oosten beleid van Amerika in het algemeen en op Trumps beleid in het bijzonder.Israël zou ten alle tijden gesteund moeten worden, omdat dat de Wederkomst van Jezus zou bespoedigen. Een vrij absurde gedachte, maar ook een gevaarlijke gedachte als dat invloed heeft op je politieke beleid. Dit is het christenzionisme.

Christenzionisme en andere vormen van zionisme.

Ik wil overigens duidelijk vermelden dat ik niet tegen het bestaan van de staat Israël ben. Ik denk dat de staat Israël een gegeven is, een realiteit. Ik ben persoonlijk een sterke voorstander van een Tweestatenoplossing, maar vraag me af of dat ooit gaat gebeuren. Het zionisme ontstond in de 19e eeuw als een vorm van seculier nationalisme. Na de Franse Revolutie groeide onder verschillende volkeren het nationalisme. Het Ottomaanse Rijk was aan het desintegreren, en verschillende volken als de Serven en Bulgaren ontwikkelden nationalistische denkbeelden en werden door diverse factoren onafhankelijk.Ook seculiere joden ontwikkelden een vorm van nationalisme. Ze zagen een plaats voor een joods thuisland in het Ottomaanse Rijk wat aan het desintegreren was.Religieuze joden waren tegen het seculiere nationalisme van de zionisten. Onder rabbijn Kook onstond er een synthese van zionisme en religie. De meeste religieuze zionisten zijn te vinden in het modern-orthodoxe jodendom. Er zijn sterke antizionistische of niet-zionistische tendensen bij ultraorthodoxe joden.Met niet-zionisme word dan vooral bedoelt dat de staat Israel als zodanig wel erkend word, maar dat er afstand word gedaan van de claims waar zij haar bestaan op baseert.

Hal Lindsay.

Als tiener las ik wel eens boeken van Hal Lindsay. Het zal waarschijnlijk omstreeks 2006 of 2007 zijn geweest. Wat ik persoonlijk erg hilarisch vond was dat hij sterk ageerde tegen het communisme, en met behulp van Bijbelse profetieën verklaarde dat dit systeem de Antichrist zou zijn die de wereld zal vernietigen. Dit was hilarisch omdat er in 2006 niet zoveel meer over was van het communisme. Het communisme heeft de Koude Oorlog niet overleefd, maar Hal Lindsay wel. Meerdere keren heeft hij de Armageddon voorspeld, en elke keer dat die niet voltrok, had hij weer een theorie waarin deze gebeurtenis zou worden uitgesteld.Met zijn foute voorspellingen is deze man overigens multimiljonair geworden. Hij heeft veel van zijn broddelwerkjes verkocht.

John Nelson Darby, dispensationalisme en chiliasme tegenover het amillenialisme.

Hal Lindsay heeft zich sterk laten beïnvloeden door de theorieën van John Nelson Darby. John Nelson Darby was een diaken van The Church Of Ireland, de Anglicaanse Kerk in Ierland. Op een gegeven moment twijfelde hij aan de structuur van de Anglicaanse Kerk(met haar diakens, priesters en bisschoppen). Hij vond dat er geen speciaal gewijde voorgangers zouden moeten zijn. Hij richtte de Plymouth Brethren op. In 1848 volgde er een schisma waar de ‘Open Brethren’ en de ‘Exclusive Brethren’ uit onstonden. In Nederland heeft de Vergadering van Gelovigen vergelijkbare ideeën. John Nelson Darby is belangrijk geweest in de ontwikkeling van het Dispensationalisme. 1 van de kenmerken van het Dispensationalisme is het sterke chilliasme. Het chilliasme heeft ook in andere hoeken van het evangelicale christendom aanhang.Het gaat er van uit dat veel Bijbelse profetieën letterlijk gaan gebeuren. Aanhangers van deze theorieën verbinden hun eindtijdverwachting vaak met onvoorwaardelijke steun aan Israël, en vaak is dat ook politieke steun. Katholieken en oosters-orthodoxen neigen over het algemeen meer naar het amillenialisme, waar een meer allegorische interpretatie van Openbaringen opgang vind. Dit geld overigens ook voor veel lutheranen, anglicanen en sommige gereformeerden. In 2006 hebben Palestijnse christenen de ‘Jerusalem Declaration on Christian Zionism’ uitgebracht, die werd ondersteund door de leiders van de lokale katholieke, lutheraanse, anglicaanse en Syrisch-Orthodoxe kerken. Hier werd het christenzionisme sterk veroordeelt. Het bestaan van de staat Israel werd niet ontkend, ook was het geen manifest voor de ontmanteling van de staat. Het ging specifiek om de mengeling van religieuze apocalyptiek en politiek activisme. Overigens is het ook zinvol om te vermelden dat christenzionisten zich niet alleen op Openbaringen, maar op profetieën uit de hele Bijbel baseren.

Een theologie met sterke politieke implicaties en de Nederlandse context.

In de Republikeinse partij is er een sterke evangelicale vleugel. Het neoconservatisme, met al zijn interventies in het Midden Oosten, vond in deze vleugel ook steun. 1 van de promotors van het christenzionisme in Nederland is de stichting Christenen voor Israël. In 2016 kwam er een opmerkelijke documentaire uit; 2Doc, Breng de joden thuis(die gewoon nog te bekijken is op internet). De Vlaming Koen Carlier , die in Oekraïne woont, word gefilmd tijdens zijn werk. Hij probeert verschillende joodse inwoners van Oekraïne te overtuigen dat ze aliyah moeten maken naar Israël. Emigreren dus.Toen ik de documentaire zag schrok ik van de manier waarop hij dat deed. Alle bezwaren van de joodse Oekraïners werden weggewuifd. Ook een vrouw die zich druk maakte over haar hoge bloeddruk  werd niet serieus genomen. Voor haar was dit een bezwaar voor emigratie, maar Koen Carlier bagatelliseerde dit door te zeggen dat iedereen in Oekraïne een hoge bloeddruk heeft. Er werd een misselijkmakende druk uitgevoerd op de mensen die op Carliers pad kwamen. Hij heeft in de documentaire zelfs gezegd; ‘ik blijf hier tot alle joden weg zijn uit Oekraïne’. In de optiek van dit soort organisaties komt Jezus Christus pas terug als alle joden geëmigreerd zijn naar Israël. Het is een tamelijk absurde manier om joden voor je karretje te spannen. En tamelijk ironisch, omdat joden niet zoveel met Jezus hebben. De opperrabbijn van Oekraïne heeft gezegd dat hij vond dat Christenen voor Israël niet ‘moesten stoken’ in Oekraïne. Dan is het wel duidelijk wat voor indruk het op hem achter heeft gelaten.