Over Zen Trappisten en oude Grieken.

Ik kwam er pas achter dat er in Zundert, niet ver bij mij vandaan, een Trappistenklooster is. Ik moet heel eerlijk zeggen dat mijn eerste associatie met het woord ‘Trappist’ bier was.Maar daar hebben ze het eerlijk gezegd zelf ook een beetje naar gemaakt.Moeten ze maar niet zulk lekker bier maken.Ben zelf een Westmalle adept, maar dat terzijde.Ik las op de site van het klooster dat ze ook zen meditaties verzorgen.Een van de bekendste trappisten,Thomas Merton, hield zich erg bezig met boeddhisme en dan specifiek met zen. Hij heeft er boeken over geschreven en is in Azië geweest, waar hij onder andere de dalai lama heeft ontmoet.Sommigen vonden dat hij teveel flirtte met boeddhisme, anderen vonden dat hij  gewoon ‘binnen de lijntjes’ bleef van wat je katholiek kan noemen. Ik zou me meer in het gedachtegoed van de man moeten verdiepen om daar iets zinnigs over te zeggen.Maar als het gaat om zenmeditatie in een katholiek klooster dan heb ik daar wel mijn gedachten bij.

Het boeddhisme is in India ontstaan en was een reactie op het brahmanisme.De term hindoeïsme raakte pas in de 19e eeuw in zwang als verzamelnaam voor verschillende geloofssystemen in India. Het brahmanisme is in feite een vroege vorm van wat je vandaag de dag hindoeïsme zou noemen. De Boeddha verzette zich tegen de rigide manieren waarop de rituelen werden uitgevoerd en tegen het kastenstelsel.Dit speelde zich af omstreeks de 5e/6e eeuw voor Christus.Het boeddhisme werd in de 1e eeuw na Christus geïntroduceerd in China.En het is daar waar zen ‘ontstond’. En via allerlei omzwervingen is het dus ook in Nederland terechtgekomen. Daar zit natuurlijk heel wat tijd tussen en heel veel dingen die je daarover zou kunnen melden, maar dat laat ik even rusten. Wat mij wel opvalt als ik filmpjes zie of stukken lees van mensen die bezig zijn met zen, is dat het begrip ‘God’ eigenlijk niet voorkomt.In het christendom word geloofd in een persoonlijke God.Bij zen gaat het om ‘leegte’, zoals ze het zeggen.Het doel is om ‘verlicht’ te worden zodat de cyclus van geboorte en sterven verbroken kan worden. God speelt eigenlijk geen rol.Het lijkt mij dat de intentie van een boeddhist anders is dan van een christen als hij mediteert.Aan de andere kant kun je in andere filosofieën iets goeds ontdekken en dat op een andere manier invullen.Misschien is dat ook wel zo met zen meditatie.In de katholieke kerk word geloofd dat God de rede heeft geschapen en dat het daardoor een instrument is wat zijn nut heeft. Er is waarschijnlijk helemaal niemand die uit religieuze (katholieke) overtuiging een afkeer heeft van het feit dat het metriek stelsel ooit gestandaardiseerd is. Moderne technologie kun je voor kwade dingen gebruiken, maar ook voor goede dingen. Een beter voorbeeld is misschien het natuurrecht en de natuurwet.Ontstaan in de klassieke oudheid ,in een Griekse context. Daarna is het opgenomen in het Romeinse recht om uiteindelijk christelijk ingekleurd te worden.

Toch lijkt het mij dat je jezelf voor de gek houd als je op de syncretische toer gaat en net doet of de verschillen er niet toe doen.Over syncretisme gesproken; die oude Grieken konden er ook wat van. Alexander de Grote heeft veel land veroverd, maar er betrekkelijk kort van kunnen genieten.Na zijn dood werden de veroverde gebieden verdeeld onder de generaals van zijn leger.In wat nu delen van Afghanistan, Pakistan en India zijn ontstond er een synthese van boeddhisme en hellenisme.Het is aan de Grieken te danken dat we afbeeldingen van Boeddha hebben. Voor de Griekse invasie werden er allerlei symbolen gebruikt als het om Boeddha ging, maar nooit een menselijk beeld. De Boeddha beelden bij de Afghaanse stad Bamyan die in 2001 door de Taliban zijn verwoest zijn in feite een erfenis van dit verleden.Zonder de Grieken hadden er wellicht geen Boeddha beelden bij zen meditatie sessies gestaan.

Ik houd het geloof ik toch maar het liefste bij de christelijke mystiek.De Woestijnvaders intrigeren mij bijvoorbeeld enorm.Dezelfde Woestijnvaders waar Benedictus zich door heeft laten inspireren bij het opstellen van zijn Regel.Precies, de Regel waar de Trappisten ook onder vallen.